اگر هر انساني بر طبق طبع و مزاج خويش غذا ميل کند، کم تر بيماري به سراغ او خواهد آمد.
شناخت طبع بر هر فردي لازم و ضروري است و از طريق آن، مي توان بسياري از مشکلات که معمولاً براي انسان پيش مي آيد پيشگيري کرد.
اصولاً کودکاني که متولد مي شوند، طبع خود را از پدر و يا مادر خويش به ارث مي برند و تا آخر عمر با آنان خواهد بود و هيچ گاه تغيير نمي کند.
انسان با شناخت طبع خويش و با رعايت تغذيه و خوراک مناسب مي تواند تا حدود زيادي خود را بيمه نمايد و از بسياري از بيماري ها مصون بدارد.
طبع يا ماهيت بدن هر کسي همان طور که بيان شد ارثي است و امور ارثي به عوامل زيادي از آن جمله: محيط، آب و هوا، تغذيه، نوع زندگي و شرايط محيط زيست بستگي دارد.
انسان ها از نظر طبع به سه گروه عمده تقسيم مي کنند که عبارتند از:
۱) داراي طبع گرم
۲) داراي طبع سرد
۳) داراي طبع معتدل
افراد داراي طبع گرم
اين افراد به طور معمول داراي بدني گرم اند و با خوردن غذاهاي گرمي بخش دچار مشکل مي شوند، صورت آن ها جوش مي زند، بدنشان داغ مي شود، گه گاه دچار خارش پوست مي شوند، پوست سرشان توليد شوره مي کند و دچار عطش مي شوند.دماي بدنشان نسبت به ساير افراد بيش تر است، معمولاً حدود نيم تا يک درجه تب دارند، زود عصبي مي شوند، ولي در مجموع، خون گرم و خوش برخوردند.تعدا افراد داراي طبع گرم نسبت به افراد داراي طبع سرد کم تر است.
افراد داراي طبع سرد
اکثريت مردم جهان از طبع سرد برخوردار هستند. اين افراد معمولاًداراي پوست سفيد هستند و يکي از علت هاي مهم آن، فعال بودن سيستم بلغم يا لنفاتيک است.اين افراد مــيل زيادي به لبنيات، به خصوص ماست دارند و زودتر از بقيه دچار بيماري نقرس و رماتيسم مي شوند، پر خواب هستند وبه راحتي نميتوانند از رختخواب جدا شوند، غذا يشان دير هضم مي شود، عموماً سست و شاداب نيستند، استعداد چاقي در آنان زِِياد است، موي سرشان زودتر از موعد مقرر سفيد مي شود و مي ريزد، معمولاً انسان هاي خوش گذراني هستند و ديرتر ازبقيه عصبي ميشوند.افرادي که از طبع سرد برخوردارند اگر رعايت حال خود را نکنند زودتر از ديگران دچار بيماري هاي صعب العلاج از قبيل بيماري ام اس (ms)، بيماري اي ال اس (als) و پارکينسون مي شوند.
افراد داراي طبع معتدل
افرادي که داراي چنين طبعي هستند معمولا بين گرم و سرد قرار دارند. تعداد اين قبيل افراد در جامعه نسبت به ساير طبع ها کم است. چنين افرادي نسبت به غذا حساسيت زيادي نشان نمي دهند و معمولاً هر نوع غذايي با طبع اين گونه افرادسازگاري دارد و نسبت به بقيه مردم کم تر دچار بيماري و کسالت مي شوند.
اما افرادي که داراي چنين طبعي هستند در داراز مدت دچار بيماري هاي سختي مي شوند و دليل آن هم اين است که غذا روي چنين افرادي به سرعت تاثير نمي گذارد و همين امر باعث مي شود که سموم به مرور در بدن آنان جمع شود و در دراز مدت تاثير خود را بگذارد.
غذاهاي مضر براي افراد بلغمي مزاج
تمام مواد لبني، مانند شير، ماست، دوغ، کره، سرشير، خامه، پنير و کشک براي افراد بلغمي مزاج مضر است. ترشيجات، سرکه، شور، برنج سفيد، عدس، سيب زميني، آب يخ، انواع نوشابه هاي گاز دار، چاي، قهوه، نسکافه، سوپ جو، آش جو، ميوه جات ترش و کال، نارنگي، کيوي، گرمک، خيار پوست کنده، قارچ، ماش، جو، گوشت گاو و گوساله، انواع گوشت سفيد، سس، رب، گوجه فرنگي، پرخوري، غذاهاي فريزر شده و غذاهاي زود پز شده، کدو خورشتي، کليه ي غذاهاي ساندويچي، شيرينيجات قنادي، کليه ي غذاهاي سردي بخش، استفاده از چند نوع غذا با هم، نوشيدن مايعات همراه با غذا و يا بلافاصله بعد از آن، آش رشته، ماکاروني و کليه ي تنقلات مصنوعي، مانند پفک، شکلات، آدامس، بيسکويت، يخمک، نوشمک، چيپس و… مصرف اين نوع مواد غذايي خلط بلغم را فعال مي کند و آن را افزايش مي دهد.
بلغم همان سيستم ايمني بدن است که با اين نوع تغذيه ضعيف مي شود و در نتيجه، بدن آدمي در مقابل انواع پارازيت ها آسيب پذير مي شود.
در واقع سيستم ايمني بدن عليه خود وارد عمل مي شود که در اصطلاح پزشکي آن را اتوايميون مي نامند. غذاهاي ياد شده باعث اين نوع بيماري ها مي شود که از نظر پزشکي مدرن براي آن ها درماني وجود ندارد. بهترين درمان اين گونه اشخاص استفاده نکردن از غذاهاي نامبرده است. يکي از مهم ترين دلائل علمي استفاده نکردن از اين نوع غذاها، پايين بودن ph آن ها است که در بدن ايجاد اسيدوز مي کنند. اسيدوز روي اعصاب مرکزي اثر مخربي مي گذارد و اين سيستم را به مرور فلج مي کند.
غذاهاي مفيد براي افراد بلغمي مزاج
تمام غذاهاي گرمي بخش از قبيل گوشت شتر، گوسفند، کبوتر، سار، گنجشک، بوقلمون کباب شده و از ميوه جات: همه ي ميوه هاي رسيده و شيرين.
از ادويه جات: هل، دارچين، زنجبيل، زعفران، جوز هندي، فلفل سياه و فلفل سفيد و دانه ي فلفل، دانه ي خردل، سير، موسير، از ريشه ها: چغندر، شلغم، هويج، کلم قمري، ترب سياه و سفيد.
از سبزيجات: کليه ي سبزي جات گرم، مانند: انواع کلم، ساقه ي کرفس، نعناع، ريحان، جعفري، مرزه، ترخون، تره و شويد. از حبوبات: نخود، گندم، لوبيا چيتي، لوبيا کشاورزي و يا کپسولي، دال عدس و لپه.
در صورت استفاده از ساير حبوبات و غلات، بهتر است از ادويه جات گرم مانند: زيره ي سياه، زيره ي سبز، زنجبيل، دارچين، هل، زعفران و کمي زرد چوبه استفاده شود.
از بذرهاي ملين مانند: تخم ريحان، تخم شربتي، قدومه ي شيرازي، خاکشير و بارهنگ نيز مي توان استفاده کرد.
از خشکبار: بادام، گردو، فندق، پسته، کنجد، ارده مفيد است و از عسل و شيره ي خرما مي توان مصرف کرد.
استفاده از اين نوع مواد غذايي بسياري از بيماري هاي اتوايميون، مانند: بيماري هاي رماتيسم، پارکينسون و ساير بيماري هاي صعب العلاج را درمان مي کند. اکثر افراد مبتلا به اين بيماري ها از طبع سرد برخوردار هستند.
غذاهاي مضر براي افراد سوداوي مزاج
بادمجان، غذاهاي نمک سود، مانند: ماهي دودي، ماهي شور، خيار شور، نمک زياد، پنير شور، گوشت گاو و گوساله و گوشت حيوانات پير هم چنين غذاهاي مانده و بيات، ماست، پنير، چاي شيرين، شيريني جات قنادي و مصنوعي، ترشيجات سرکه، شور، گوجه فرنگي، سس، رب، کليه ي غذاهاي ساندويچي، آب يخ، مرغ و تخم مرغ ماشيني، ماهي، برنج سفيد، خوراک عدس (عدسي)، نوشيدن مايعات همراه با غذا، غذاهاي سرخ شده، غذاهاي فريزر شده، غذاهاي زود پزشده، تنقلات مصنوعي، مانند: شکلات، پفک، چيپس، بيسکويت، يخمک، کاکائو و… افراد سوداوي مزاج از نوشيدن چاي به خصوص چاي شيرين و هم چنين از مصرف نسکافه، قهوه و دوغ جدا بايد خود داري کنند. معمو لا افراد سوداوي مزاج علاقه ي فراواني به نوشيدن چاي، دوغ و ماست پيدا مي کنند که بايد از مصرف آنها پرهيز کرد.
غذاهاي مفيد براي افراد سوداوي مزاج
کليه ي غذاهاي گرمي بخش، مانند: گوشت گوسفند، گوشت شتر، گوشت کبوتر، گوشت گنجشک و گوشت سار. در صورت مصرف برنج، حتما از شويد و زيره ي سياه استفاده شود. سبزيجات گرم، مانند نعناع، ريحان، ترخون، مرزه، جعفري، تره، انواع کلم، ساقه ي کرفس، عسل، توت، کشمش، انجير، خرما، هل، دارچين، زنجبيل، زعفران زيره و استفاده از بذرهاي ملين، مانند: قدومه ي شيرازي، تخم شربتي و ساير ملين هاي ملايم از جمله ي خوراکي هاي مفيد براي افراد سوداوي مزاج است.
غذاهاي مضر براي افراد دموي مزاج
غذاهاي سرخ شده، چرب و پر حجم، شيرينجات قنادي و مصنوعي، پرخوري، ادويه جات تند، غذاهاي شور، انواع شور (کلم شور، خيار شور و…) گوشت زياد، کره و خامه، غذاهاي نشاسته اي، آب يخ، دوغ، نوشابه، تخم مرغ، نوشيدن مايعات همراه با غذا ويا بلافاصله بعد از آن، خرما، رطب، توت خشک، کشمش، سس، رب، ترشيجات، سرکه، سير، چاي، قهوه، نسکافه، ماست، بادمجان و غذاهاي ساندويچي.
غذاهاي مفيد براي افراد دموي مزاج
نوشيدن روزي شش ليوان آب خنک نيم ساعت قبل و دو ساعت و نيم بعد از غذا، زرشک، کاهو، خيار و ميوه جات به خصوص سيب درختي همراه با پوست و دانه هاي آن، انار، سبزيجات، سوپ جو، ليمو ترش تازه، استفاده از سالاد قبل از غذا، روغن زيتون، حبوبات و غلات جوانه زده (مثل گندم، جوي دو سر، ماش و عدس)، بذرهاي ملين (مانند خاکشير، اسفرزه، تخم ريحان، بالنگو، بارهنگ، تخم مرو)، عسل به مقدار کم، غذاهاي خام (ميوه جات و سبزيجات)، انواع توت، به خصوص شاه توت، کدو خورشتي، نوشيدن دو تا سه ليوان آب زرشک که سريعا خون را به حالت طبيعي باز مي گرداند، کم خوري، استفاده از غذاهاي ساده و کم کالري، مانند سبزيجات بخار پز. به افرادي که دموي مزاج هستند نيز نرمش و ورزش توصيه مي شود.
غذاهاي مضر براي افراد صفراوي مزاج
چاي، قهوه، نسکافه، لبنيات، تخم مرغ و غذاهاي فريزر شده، زود پز شده و سرخ شده، سس و رب، غذاهاي چرب و پرحجم، ماکاروني، آش رشته، سير و کليه ي غذاهاي گرم، ادويه جات تند، آب يخ، نوشابه، نوشيدن مايعات همراه با غذا يا بلافاصله بعد از آن، شيريني جات قنادي و مصنوعي، آجيل شور، گوشت قرمز، بريده بريده غذا خوردن ؛ يعني انسان مدام در حال خوردن باشد، مانند تخمه شکستن و خوردن تنقلات، خوردن بادمجان، موز، کليه غذاهاي ساندويچي، مانند سوسيس، کالباس، کوکتل، سمبوسه، فلافل، پيتزا، همبرگر و خوردن خربزه، آناناس و طالبي.
علت ممنوع بودن اين غذاها براي افراد صفراوي مزاج اين است کهph اين غذاها و نيز پي اچ ( ph) کبد بالاست. استفاده از اين مواد باعث افزايش دماي کبد و ترشح زياد صفرا و در نتيجه، ايجاد راه بندان در مجاري کبد مي شود. اين حالت موجب تشکيل سنگ هاي صفراوي در کيسه صفرا مي شود و علائمي نظير يبوست، زرد شدن چهره، دردهاي شديد در ناحيه ي سمت راست بدن در زير دنده ي راست را در پي دارد.
غذاهاي مفيد براي افراد صفراوي مزاج
همه ي انواع مرکبات، انار، شاه توت، خيار، سيب، گلابي، آلبالو، گيلاس، آلو، گوجه سبز و زرشک براي افراد صفراوي مزاج مفيد هستند.
بهترين دارو براي اين افراد هندوانه، گرمک، کدو خورشتي، هويج فرنگي، روغن زيتون، سوپ جو با پاچه ي گوسفند و همراه با تعدادي آلو بخارا و سبزي جات، مانند اسفناج و گشنيز و ليمو ترش تازه و روغن زيتون است. همچنين سيب زميني بخارپز، قارچ، باميه ي خورشتي، پياز، برگه ي هلو، برگه ي زردآلو، مغز بادام خام، برنج سفيد با روغن زيتون، کدو حلوايي، نخود فرنگي، عدس، ماش، جوي دو سر، مخمرآب جو، ليمو عماني براي افراد صفراوي مزاج بسيار مفيد است.
نوشيدن روزانه يک تا سه ليوان آب زرشک، نيم ساعت قبل از غذا و دو ساعت و نيم بعد از آن نيز فوق العاده مفيد است.
بذرهاي ملين، مانند خاکشير، اسفرزه، تخم ريحان، تخم مرو، بارهنگ و بالنگو، ترشي جات طبيعي، مغز فلوس، شير خشت، ترنجبين، عسل به مقدار کم و همراه با ليمو ترش تازه و به صورت شربت شده که به آرامي ميل شود، انگور، کاهو، مغز خيار، تخم کدوي خام، تخم خيار، مغز تخم هنداونه، تخم کاهو، از هر کدام به مقدار مساوي مخلوط کرده آسيا شود و روزي دو بار و هر بار يک قاشق غذاخوري در يک ليوان آب مخلوط گرديده و ميل شود.
مقاله دوم :
امام صادق ع فرمود:
من “گرم را به سرد، سرد را به گرم، خشک را به تَر، و تَر را به خشک درمان مى کنم و کار را یکسره به خداوند، باز مى گردانم و آنچه را پیامبر خدا (ص) فرموده است، به کار مى گیرم و مى دانم که معده، خانه همه دردها، و پرهیز، یگانه درمان است و بدن را بر آنچه به آن عادت کرده، وا مى دارم“
تعدیل طبایع چهارگانه
– صحت و سلامتی بدن بر تعادل طبایع چهارگانه، زمانی که هر کدام بمیزان یک چهارم باشند، واقع شده است.
– افزایش (یا کاهش) هر کدام از طبایع، یعنی غلبه ی آن که دارای علائم مشخصی است، باعث بیماری میگردد.
برخی بیماری هایی که براساس افزایش هر طبع بر شخض عارض میشود:
– افزایش گرمی بدن سبب عصبانیت میشود، و غلبه ی آن باعث انجام کارهای سفیهانه و بیهوده میشود که یکی از آنها بیش فعالی است.
– افزایش سردی بدن سبب بی خیالی میشود (این فرد عجله و شتاب نمیکند و عصبانی نمیشود) و در صورت غلبه سردی باعث حماقت و خل شدن و انجام کارهای مشکوک، مکث و تردید در کارها میشود.
– افزایش خشکی بدن سبب قساوت میشود.
– افزایش رطوبت بدن باعث نرمخویی تا حد خوار شدن میشود (تواضع و افتادگی بیش از اندازه و در همه حالات بعلت رطوبت بیش از اندازه است).
نکته ۱: در صورتی که تعادل مزاج واقع شود، در جاییکه باید قاطع باشد، قاطع میشود، در جاییکه باید نرم باشد، نرم میشود و در عین مصمم بودن با تدبیر، بردباری، حلم و عقل کار میکند.
نکته ۲: بدن بر پایه ی طبایع چهارگانه بنا نهاده شده است که مالکان بدن هستند.
نکته ۳: تمام طبایع با همدیگر کارآیی دارند و هیچکدام بدون دیگری کارایی ندارد.
تعدیل طبایع بدن
موارد زیر باعث تعدیل طبایع می شود و برای هر چهار طبع مفید است
۱- انار (نوعی انار سورانی که درشمال بغداد یافت میشود).
۲- خرما (نوعی خرمای نارس پخته)
۳- بنفشه و روغن بنفشه
۴- کاسنی
۵- بادمجان (خوردن بصورت مداوم خصوصا سرخ کرده آن با روغن زیتون اصل)
نکته ۱: گیاه پنیرک شباهت زیادی به بنفشه دارد اما خواص آن را نداشته و ضرر دارد.
نکته ۲: موارد فوق برای تمام بیماری ها مفید است چون باعث تعدیل مزاج ها میشود.
نکته ۳: علت ضرر امروزه مصرف بادمجان، نوع روغن آن است وگرنه خود بادمجان هیچگونه ضرری ندارد (به مبحث بادمجان مراجعه شود).
▫️نحوه مصرف:
– کاسنی در فصلش به همراه سبزی های دیگر میتوان مصرف کرد و در غیر فصلش، میتوان قبلا خشک کرده و پودرش را شب ها یک قاشق میل کرد یا در آش و سوپ ریخته شود
– بنفشه را که اواخر اسفند فصل برداشت آن است میتوان از قبل تهیه و خشک کرد و شبها مصرف یا در غذا ریخت.
صفراء
علائم غلبه صفراء (گرم و خشک)
۱- عصبانی شدن سریع و فروکش کردن آن به سرعت و زود جوش بودن
۲- گر گرفتگی (داغ شدن یکباره داخل بدن)
۳- زیاد تشنه شدن و احساس عطش
۴- رطوبت زیاد در بدن که نشانه آن عرق زیاد یا آبریزش از دهان است (چون بدن گرم و خشک است انسان عطش می کند و آب زیاد مصرف می کند لذا عرق زیاد است و آب دهان هم زیاد می شود)
۵- زردی صورت
۶- زردی سفیدی چشم
۷- حدیث نفس و درگیر بودن در ذهن خود و با خود حرف زدن
۸- لج بازی و نافرمانی
۹- احساس خستگی و کوفتگی
۱۰- ریزش مو در جوانی
۱۱- در اول شب نمی توانند بخوابند لذا دیر به خواب رفته و صبح هم دیر از خواب بیدار شده و خواب آلود هستند.
۱۲- گرمای درونی (بدنش سرد است اما درون آتش است)
۱۳- وسوسه های قلبی(مثلا حرص اینکه چرا دیگران فلان چیز را دارا هستن ولی من ندارم)
۱۴- غضب، انجام کارهای سفیهانه، سبک عقلی، روحیه تکبر و نافرمانی و عجله
۱۵- لذت بردن از نسیم خنک و هوای سرد (باد کولر در تابستان)
۱۶- احساس سوزن سوزن شدن در سطح پوست
شاخص ترین علامت: گر گرفتگی و بیقراری
نکته ۱: صفرا اغلب در سنین ۱۵ تا ۳۵ مشهود است.
نکته ۲: نمود بیشتر در فصل تابستان.
درمان غلبه صفراء (طبع گرم و خشک)
۱- مداومت بر خوردن سبزی خرفه -مهمترین درمان-
۲- مصرف روزانه مواد سرد و تر و ملین.
۳- سنای مکی (مراجعه به انواع دارو در طب شیعی – سنای مکی)
۴- سویق عدس (بصورت ناشتا-مهم)
۵- خوردن سه قاشق غذاخوری مخلوط سویق گندم و جو بصورت ناشتا و خشک.
۶- روغن زیتون
۷- خوردن مویز قرمز هسته دار ۲۱ عدد بصورت ناشتا.
۸- خوردن یک قاشق مربا خوری عسل بصورت ناشتا (بهمراه کندر نر نیز توصیه شده است)
۹- افطار با آب ولرم
۱۰- مصرف سرکه طبیعی
۱۱- مصرف آلوی سیاه تازه (در مصرف زیاده روی نشود؛ مصرف زیاد باعث التهاب مفصل میشود)
۱۲- مصرف ماهی تازه (به صورت بریان وکبابی نه روغنی) خصوصا بعد از حجامت
۱۳- نوشیدن آب سرد (نه آب یخ)
۱۴- استفاده از مسهل
۱۵- مصرف ماست (بهمراه زنیان مصرف شود)
۱۶- مصرف میوه های آب دار مانند هندوانه
۱۷- مصرف ترشیجات مانند دوغ ترش
۱۸- داروی ترکیبی صفرابر (از مطب استاد)
۱۹- خنک نگه داشتن بدن
در صورت صفرای بالا (کلافه شدن در تابستان، عصبی و داغ شدن و احساس خستگی):
۱- تحرک کمتر
۲- خوردن خیار بصورت ناشتا در تابستان
۳- ماهی کبابی
سوداء
– وسواس و شک از عوارض اصلی غلبه سودا است.
علائم غلبه سوداء (سرد و خشک)
۱- یبوست مقاوم
۲- خشکی پوست و بدن
۳- فکر و خیال زیاد و مداوم
۴- فکرهای پوچ و واهی (افکاری که هیچگاه به وقوع نپیوستهاند)
۵- تیرگی پوست، مدفوع، ادرار، خون
۶- وسواس
۷- افسردگی
۸- موی زیاد بدن
۹- از جهت روحیات شخص باوقار و وزین و اهل نصیحت و موعظه و اهل درایت و نوعا پیش بینی شان درست در می آید.
۱۰- دلهره، اضطراب، تشویش و استرس
۱۱- درحالت شدیدش مبتلا به ترس و وسواس فکری و عملی و ناامیدی
۱۲- پیدایش خالها، نقطهها و دانههای سیاه و قهوهای در بدن
شاخص ترین علامت: یبوست
نکته ۱: سودا اغلب در سنین ۴۰ تا ۶۰ مشهود است.
نکته ۲: نمود بیشتر در فصل پاییز
درمان غلبه سودا (طبع سرد و خشک):
مهمترین علت =شکر سفید حاصل از چغندر قند (اکثر شکرهای امروزی)
۱- عدم استفاده از شکر و قند سفید
۲- استفاده از ملین همچون سنای مکی
۳- مصرف مداوم بادمجان (حتما حداقل هفته ای دوبار) سرخ شده با روغن زیتون، آب پز، در خورش
۴- تعمد بر استفراغ
۵- زیاد حجامت و فصد کردن
۶- مصرف یک قاشق مرباخوری عسل طبیعی به صورت ناشتا (بهمراه کندر نر نیز توصیه شده است)
۷- هفته ای یکبار کوتاه کردن ناخنها
۸- روغن زیتون
۹- کشمش و مویز
۱۰- مرکب یک از داروهای ترکیبی در طب اسلامی
۱۱- افتیمون که اصلی ترین درمان سوداست (مهم)
۱۲- داروی معجزه آسای شافیه
۱۳- استفاده از نوره اسلامی بصورت مداوم
۱۴- خوردن مویز قرمز هسته دار ۲۱ عدد بصورت ناشتا.
دم
– میل به گناه از عوارض غلبه دم است.
علائم غلبه دم (گرم و تر)
۱- سرخی صورت
۲- سرخی پشت پلک
۳- خارش بدن مخصوصا در ناحیه حجامت
۴- جوش و دمل
۵- احساس خواب آلودگی و زیاد خوابیدن
۶- سنگینی خواب
۷- خمیازه کشیدن زیاد
۸- از هم کشیدگی
۹- سنگینی بدن
۱۰- سرگیجه در صورتی که احساس کند زمین یا آسمان دور سرش می چرخد.
۱۱- خواب رفتگی دست و پا
۱۲- احساس حرکت حشره روی پوست
۱۳- فشار خون
۱۴- سنگینی خواب
۱۵- حساسیت فصلی یا غذایی (نشانه غلظت خون هم میتواند باشد)
شاخص ترین علامت: جوش و خارش
نکته ۱: از بدو تولد تا سن ۱۵ سالگی بدن معمولا در غلبه ی خون است.
نکته ۲: نمود بیشتر در فصل بهار
درمان غلبه دم (گرم و تر)
۱- حجامت اسلامی و فصد (اصلی ترین درمان)
۲- داروی ترکیبی صاف کننده خون (از داروهای طب اسلامی).
۳- استفاده از کاهو بصورت مداوم که صاف کننده خون است.
۴- برگ چغندر
۵- سویق عدس
۶- آلوی شیرین خشک
۷- انار شیرین
۸- باقلا
۹- شکر سرخ
۱۰- دعایی خاص
نکته: منظور از خوردن مواد غذایی مانند کاهو، برگ چغندر، آلوی خشک، انار شیرین و … مداومت بر آن است.
بلغم
– بی حوصلگی و بی خیالی از عوارض غلبه بلغم است.
– بلغم زیاد سبب ضعف مغز و مشکل در هضم غذا میشود.
علائم غلبه بلغم (سرد و تر)
۱- خلط پشت گلو
۲- سردی بدن مخصوصا دست و پا
۳- فراموشی
۴- ریزش مو (در سن بالا)
۵- کاهش رویش مو و ناخن
۶- سفیدی مو
۷- پژمردگی بدن
۸- فرسوده شدن
۹- کمردرد وپادرد(که بعلت نرسیدن خون به کمر وپا باشد)
۱۰- سرمایی بودن
۱۱- تضعیف نیروی بدن
۱۲- بدبویی دهان
۱۳- کم کار شدن ذهن،فراموشی
۱۴- خواب نامنظم (بیداری در ساعات خواب)
۱۵- شل شدن گوشت و پوست.
شاخص ترین علامت: خلط پشت گلو
نکته ۱: بلغم اغلب در سنین ۶۰ به بالامشهود است.
نکته ۲: نمود بیشتر در فصل زمستان
درمان غلبه بلغم (سرد و تر)
۱- استفاده از حمام اسلامی (با شرایط مخصوص به خود) و یا اتاق گرم بصورت ناشتا (اصلی ترین و بهترین درمان)
۲- نشستن روزانه پشت به آفتاب بمدت بیست دقیقه مخصوصا در بهار (رو به آفتاب نشستن مضر است)
۳- نوشیدن آب ولرم بصورت ناشتا (افطار کردن)
۴- مخلوط آسیاب شده آویشن و نمک (لزومی به برابر بودن نمک و آویشن نیست)
۵- مصرف سنای مکی (مراجعه به مطلب سنا)
۶- شروع غذا با نمک نسابیده
۷- ازدواج با خانم خوش اخلاق
۸- خوردن سه قاشق سویق خشک به صورت ناشتا
۹- خوردن سویق عدس
۱۰- خوردن یک قاشق مرباخوری عسل طبیعی به صورت ناشتا و همچنین غیر ناشتا (بهمراه کندر نر)
۱۱- جویدن کندر
۱۲- مداومت بر خوردن سیب (نه ترش، نه کال و نه کال چیده شده)
۱۳- خوردن ترب مخصوصا ساقه آن
۱۴- خوردن پیاز
۱۵- زیاد شانه کردن مو و محاسن بصورت نشسته (البته با شانه چوبی، پلاستیکی ضرر دارد)
۱۶- مداومت بر مسواک زدن مخصوصا با داروی ترکیبی برای غلبه بلغم که از ترکیب آسیاب شده هلیله زرد که هسته اش گرفته شده، عاقرقرحا هر کدام یک واحد و خردل دو واحد تشکیل شده است (البته مسواک اسلامی که بیشتر چوب و لیف اراک مد نظر است – داروی ترکیبی علاوه بر رفع بلغم برای تقویت لثه و رفع بوی بد دهان مفید است)
۱۷- خوردن روغن زیتون
۱۸- خوردن مویز قرمز هسته دار ۲۱ عدد بصورت ناشتا و کشمش
۱۹- روزه گرفتن
۲۱- شروع غذا با داروی هاضوم (ترکیبی از آویشن، زنیان و سیاهدانه بمیزان مساوی؛ آویشن و زنیان آسیاب ولی سیاهدانه آسیاب نشود)
۲۲- شکر طبرزد (شکر نی شکر که دو بار تصفیه شده و مانند نبات سفت باشد)
۲۳- مصرف طریفل صبح یک مثقال
۲۴- مصرف خرما (بعد از آن آب خورده نشود)
۲۵- نوشیدن آب باران
۲۶- سرمه کشیدن
۲۷- حذف غذاهای سرد از برنامه غذایی از جمله ماهی.
۲۸- اضافه کردن اندکی جوارش (ادویه جات تند مانند فلفل، زیره، زنیان و امثال اینها) به غذا.
نکته: حذف عوامل عمده ایجاد بلغم، در درمان آن نیز موثر است.
عوامل ایجاد بلغم: ۱- خواب بین الطلوعین و ۲- خوردن آبی که در معرض آفتاب باشد.
منبع : شرح دراسه فی طب الرسول المصطفی – آیت اله تبریزیان
ارتباط مزاج با معنویت از دیدگاه حضرت علی (علیه السلام)
امام على (علیه السلام) به یکى از دانشمندان یهود گفت:
هر کس طباع او معتدل باشد مزاج او صافى گردد، و هر کس مزاجش صافى باشد اثر نفس در وى قوى گردد(قدرت باطنی او تقویت میشود)، و هر کس اثر نفس در او قوى گردد به سوى آن چه که ارتقایش دهد(ارتقاء به عوالم مافوق) بالا رود، و هر که به سوى آن چه ارتقایش دهد بالا رود به اخلاق نفسانى متخلق گردد و هر کس به اخلاق نفسانى متخلق گردد موجودى انسانى شود نه حیوانى ، و به باب ملکى درآید و چیزى او را از این حالت برنگرداند(چون نفس وباطن قوی میشود قوای باطنی بر قوای ظاهری غلبه میکند وظاهر او را از باطن مشغول نمیکندومیشود مظهر لایشغله شان ان شان). (تذکر :منظور از قوای باطنی تعریف قوای باطنی در طب سنتی مانند حافظه.خیال.واهمه.حس مشترک نیست بلکه منظور تمام قوای باطنی است که از قوای نیمه مجرد تا مجرد وفوق مجردات را شامل میشود). پس یهودى گفت: الله اکبر! اى پسر ابوطالب! همۀ فلسفه را گفتهاى – چیزى از فلسفه را فروگذار نکردهاى.
با سلام
اگر هر انساني بر طبق طبع و مزاج خويش غذا ميل کند، کم تر بيماري به سراغ او خواهد آمد.
شناخت طبع بر هر فردي لازم و ضروري است و از طريق آن، مي توان بسياري از مشکلات که معمولاً براي انسان پيش مي آيد پيشگيري کرد.
اصولاً کودکاني که متولد مي شوند، طبع خود را از پدر و يا مادر خويش به ارث مي برند و تا آخر عمر با آنان خواهد بود و هيچ گاه تغيير نمي کند.
انسان با شناخت طبع خويش و با رعايت تغذيه و خوراک مناسب مي تواند تا حدود زيادي خود را بيمه نمايد و از بسياري از بيماري ها مصون بدارد.
طبع يا ماهيت بدن هر کسي همان طور که بيان شد ارثي است و امور ارثي به عوامل زيادي از آن جمله: محيط، آب و هوا، تغذيه، نوع زندگي و شرايط محيط زيست بستگي دارد.
انسان ها از نظر طبع به سه گروه عمده تقسيم مي کنند که عبارتند از:
۱) داراي طبع گرم
۲) داراي طبع سرد
۳) داراي طبع معتدل
افراد داراي طبع گرم
اين افراد به طور معمول داراي بدني گرم اند و با خوردن غذاهاي گرمي بخش دچار مشکل مي شوند، صورت آن ها جوش مي زند، بدنشان داغ مي شود، گه گاه دچار خارش پوست مي شوند، پوست سرشان توليد شوره مي کند و دچار عطش مي شوند.دماي بدنشان نسبت به ساير افراد بيش تر است، معمولاً حدود نيم تا يک درجه تب دارند، زود عصبي مي شوند، ولي در مجموع، خون گرم و خوش برخوردند.تعدا افراد داراي طبع گرم نسبت به افراد داراي طبع سرد کم تر است.
افراد داراي طبع سرد
اکثريت مردم جهان از طبع سرد برخوردار هستند. اين افراد معمولاًداراي پوست سفيد هستند و يکي از علت هاي مهم آن، فعال بودن سيستم بلغم يا لنفاتيک است.اين افراد مــيل زيادي به لبنيات، به خصوص ماست دارند و زودتر از بقيه دچار بيماري نقرس و رماتيسم مي شوند، پر خواب هستند وبه راحتي نميتوانند از رختخواب جدا شوند، غذا يشان دير هضم مي شود، عموماً سست و شاداب نيستند، استعداد چاقي در آنان زِِياد است، موي سرشان زودتر از موعد مقرر سفيد مي شود و مي ريزد، معمولاً انسان هاي خوش گذراني هستند و ديرتر ازبقيه عصبي ميشوند.افرادي که از طبع سرد برخوردارند اگر رعايت حال خود را نکنند زودتر از ديگران دچار بيماري هاي صعب العلاج از قبيل بيماري ام اس (ms)، بيماري اي ال اس (als) و پارکينسون مي شوند.
افراد داراي طبع معتدل
افرادي که داراي چنين طبعي هستند معمولا بين گرم و سرد قرار دارند. تعداد اين قبيل افراد در جامعه نسبت به ساير طبع ها کم است. چنين افرادي نسبت به غذا حساسيت زيادي نشان نمي دهند و معمولاً هر نوع غذايي با طبع اين گونه افرادسازگاري دارد و نسبت به بقيه مردم کم تر دچار بيماري و کسالت مي شوند.
اما افرادي که داراي چنين طبعي هستند در داراز مدت دچار بيماري هاي سختي مي شوند و دليل آن هم اين است که غذا روي چنين افرادي به سرعت تاثير نمي گذارد و همين امر باعث مي شود که سموم به مرور در بدن آنان جمع شود و در دراز مدت تاثير خود را بگذارد.
غذاهاي مضر براي افراد بلغمي مزاج
تمام مواد لبني، مانند شير، ماست، دوغ، کره، سرشير، خامه، پنير و کشک براي افراد بلغمي مزاج مضر است. ترشيجات، سرکه، شور، برنج سفيد، عدس، سيب زميني، آب يخ، انواع نوشابه هاي گاز دار، چاي، قهوه، نسکافه، سوپ جو، آش جو، ميوه جات ترش و کال، نارنگي، کيوي، گرمک، خيار پوست کنده، قارچ، ماش، جو، گوشت گاو و گوساله، انواع گوشت سفيد، سس، رب، گوجه فرنگي، پرخوري، غذاهاي فريزر شده و غذاهاي زود پز شده، کدو خورشتي، کليه ي غذاهاي ساندويچي، شيرينيجات قنادي، کليه ي غذاهاي سردي بخش، استفاده از چند نوع غذا با هم، نوشيدن مايعات همراه با غذا و يا بلافاصله بعد از آن، آش رشته، ماکاروني و کليه ي تنقلات مصنوعي، مانند پفک، شکلات، آدامس، بيسکويت، يخمک، نوشمک، چيپس و… مصرف اين نوع مواد غذايي خلط بلغم را فعال مي کند و آن را افزايش مي دهد.
بلغم همان سيستم ايمني بدن است که با اين نوع تغذيه ضعيف مي شود و در نتيجه، بدن آدمي در مقابل انواع پارازيت ها آسيب پذير مي شود.
در واقع سيستم ايمني بدن عليه خود وارد عمل مي شود که در اصطلاح پزشکي آن را اتوايميون مي نامند. غذاهاي ياد شده باعث اين نوع بيماري ها مي شود که از نظر پزشکي مدرن براي آن ها درماني وجود ندارد. بهترين درمان اين گونه اشخاص استفاده نکردن از غذاهاي نامبرده است. يکي از مهم ترين دلائل علمي استفاده نکردن از اين نوع غذاها، پايين بودن ph آن ها است که در بدن ايجاد اسيدوز مي کنند. اسيدوز روي اعصاب مرکزي اثر مخربي مي گذارد و اين سيستم را به مرور فلج مي کند.
غذاهاي مفيد براي افراد بلغمي مزاج
تمام غذاهاي گرمي بخش از قبيل گوشت شتر، گوسفند، کبوتر، سار، گنجشک، بوقلمون کباب شده و از ميوه جات: همه ي ميوه هاي رسيده و شيرين.
از ادويه جات: هل، دارچين، زنجبيل، زعفران، جوز هندي، فلفل سياه و فلفل سفيد و دانه ي فلفل، دانه ي خردل، سير، موسير، از ريشه ها: چغندر، شلغم، هويج، کلم قمري، ترب سياه و سفيد.
از سبزيجات: کليه ي سبزي جات گرم، مانند: انواع کلم، ساقه ي کرفس، نعناع، ريحان، جعفري، مرزه، ترخون، تره و شويد. از حبوبات: نخود، گندم، لوبيا چيتي، لوبيا کشاورزي و يا کپسولي، دال عدس و لپه.
در صورت استفاده از ساير حبوبات و غلات، بهتر است از ادويه جات گرم مانند: زيره ي سياه، زيره ي سبز، زنجبيل، دارچين، هل، زعفران و کمي زرد چوبه استفاده شود.
از بذرهاي ملين مانند: تخم ريحان، تخم شربتي، قدومه ي شيرازي، خاکشير و بارهنگ نيز مي توان استفاده کرد.
از خشکبار: بادام، گردو، فندق، پسته، کنجد، ارده مفيد است و از عسل و شيره ي خرما مي توان مصرف کرد.
استفاده از اين نوع مواد غذايي بسياري از بيماري هاي اتوايميون، مانند: بيماري هاي رماتيسم، پارکينسون و ساير بيماري هاي صعب العلاج را درمان مي کند. اکثر افراد مبتلا به اين بيماري ها از طبع سرد برخوردار هستند.
غذاهاي مضر براي افراد سوداوي مزاج
بادمجان، غذاهاي نمک سود، مانند: ماهي دودي، ماهي شور، خيار شور، نمک زياد، پنير شور، گوشت گاو و گوساله و گوشت حيوانات پير هم چنين غذاهاي مانده و بيات، ماست، پنير، چاي شيرين، شيريني جات قنادي و مصنوعي، ترشيجات سرکه، شور، گوجه فرنگي، سس، رب، کليه ي غذاهاي ساندويچي، آب يخ، مرغ و تخم مرغ ماشيني، ماهي، برنج سفيد، خوراک عدس (عدسي)، نوشيدن مايعات همراه با غذا، غذاهاي سرخ شده، غذاهاي فريزر شده، غذاهاي زود پزشده، تنقلات مصنوعي، مانند: شکلات، پفک، چيپس، بيسکويت، يخمک، کاکائو و… افراد سوداوي مزاج از نوشيدن چاي به خصوص چاي شيرين و هم چنين از مصرف نسکافه، قهوه و دوغ جدا بايد خود داري کنند. معمو لا افراد سوداوي مزاج علاقه ي فراواني به نوشيدن چاي، دوغ و ماست پيدا مي کنند که بايد از مصرف آنها پرهيز کرد.
غذاهاي مفيد براي افراد سوداوي مزاج
کليه ي غذاهاي گرمي بخش، مانند: گوشت گوسفند، گوشت شتر، گوشت کبوتر، گوشت گنجشک و گوشت سار. در صورت مصرف برنج، حتما از شويد و زيره ي سياه استفاده شود. سبزيجات گرم، مانند نعناع، ريحان، ترخون، مرزه، جعفري، تره، انواع کلم، ساقه ي کرفس، عسل، توت، کشمش، انجير، خرما، هل، دارچين، زنجبيل، زعفران زيره و استفاده از بذرهاي ملين، مانند: قدومه ي شيرازي، تخم شربتي و ساير ملين هاي ملايم از جمله ي خوراکي هاي مفيد براي افراد سوداوي مزاج است.
غذاهاي مضر براي افراد دموي مزاج
غذاهاي سرخ شده، چرب و پر حجم، شيرينجات قنادي و مصنوعي، پرخوري، ادويه جات تند، غذاهاي شور، انواع شور (کلم شور، خيار شور و…) گوشت زياد، کره و خامه، غذاهاي نشاسته اي، آب يخ، دوغ، نوشابه، تخم مرغ، نوشيدن مايعات همراه با غذا ويا بلافاصله بعد از آن، خرما، رطب، توت خشک، کشمش، سس، رب، ترشيجات، سرکه، سير، چاي، قهوه، نسکافه، ماست، بادمجان و غذاهاي ساندويچي.
غذاهاي مفيد براي افراد دموي مزاج
نوشيدن روزي شش ليوان آب خنک نيم ساعت قبل و دو ساعت و نيم بعد از غذا، زرشک، کاهو، خيار و ميوه جات به خصوص سيب درختي همراه با پوست و دانه هاي آن، انار، سبزيجات، سوپ جو، ليمو ترش تازه، استفاده از سالاد قبل از غذا، روغن زيتون، حبوبات و غلات جوانه زده (مثل گندم، جوي دو سر، ماش و عدس)، بذرهاي ملين (مانند خاکشير، اسفرزه، تخم ريحان، بالنگو، بارهنگ، تخم مرو)، عسل به مقدار کم، غذاهاي خام (ميوه جات و سبزيجات)، انواع توت، به خصوص شاه توت، کدو خورشتي، نوشيدن دو تا سه ليوان آب زرشک که سريعا خون را به حالت طبيعي باز مي گرداند، کم خوري، استفاده از غذاهاي ساده و کم کالري، مانند سبزيجات بخار پز. به افرادي که دموي مزاج هستند نيز نرمش و ورزش توصيه مي شود.
غذاهاي مضر براي افراد صفراوي مزاج
چاي، قهوه، نسکافه، لبنيات، تخم مرغ و غذاهاي فريزر شده، زود پز شده و سرخ شده، سس و رب، غذاهاي چرب و پرحجم، ماکاروني، آش رشته، سير و کليه ي غذاهاي گرم، ادويه جات تند، آب يخ، نوشابه، نوشيدن مايعات همراه با غذا يا بلافاصله بعد از آن، شيريني جات قنادي و مصنوعي، آجيل شور، گوشت قرمز، بريده بريده غذا خوردن ؛ يعني انسان مدام در حال خوردن باشد، مانند تخمه شکستن و خوردن تنقلات، خوردن بادمجان، موز، کليه غذاهاي ساندويچي، مانند سوسيس، کالباس، کوکتل، سمبوسه، فلافل، پيتزا، همبرگر و خوردن خربزه، آناناس و طالبي.
علت ممنوع بودن اين غذاها براي افراد صفراوي مزاج اين است کهph اين غذاها و نيز پي اچ ( ph) کبد بالاست. استفاده از اين مواد باعث افزايش دماي کبد و ترشح زياد صفرا و در نتيجه، ايجاد راه بندان در مجاري کبد مي شود. اين حالت موجب تشکيل سنگ هاي صفراوي در کيسه صفرا مي شود و علائمي نظير يبوست، زرد شدن چهره، دردهاي شديد در ناحيه ي سمت راست بدن در زير دنده ي راست را در پي دارد.
غذاهاي مفيد براي افراد صفراوي مزاج
همه ي انواع مرکبات، انار، شاه توت، خيار، سيب، گلابي، آلبالو، گيلاس، آلو، گوجه سبز و زرشک براي افراد صفراوي مزاج مفيد هستند.
بهترين دارو براي اين افراد هندوانه، گرمک، کدو خورشتي، هويج فرنگي، روغن زيتون، سوپ جو با پاچه ي گوسفند و همراه با تعدادي آلو بخارا و سبزي جات، مانند اسفناج و گشنيز و ليمو ترش تازه و روغن زيتون است. همچنين سيب زميني بخارپز، قارچ، باميه ي خورشتي، پياز، برگه ي هلو، برگه ي زردآلو، مغز بادام خام، برنج سفيد با روغن زيتون، کدو حلوايي، نخود فرنگي، عدس، ماش، جوي دو سر، مخمرآب جو، ليمو عماني براي افراد صفراوي مزاج بسيار مفيد است.
نوشيدن روزانه يک تا سه ليوان آب زرشک، نيم ساعت قبل از غذا و دو ساعت و نيم بعد از آن نيز فوق العاده مفيد است.
بذرهاي ملين، مانند خاکشير، اسفرزه، تخم ريحان، تخم مرو، بارهنگ و بالنگو، ترشي جات طبيعي، مغز فلوس، شير خشت، ترنجبين، عسل به مقدار کم و همراه با ليمو ترش تازه و به صورت شربت شده که به آرامي ميل شود، انگور، کاهو، مغز خيار، تخم کدوي خام، تخم خيار، مغز تخم هنداونه، تخم کاهو، از هر کدام به مقدار مساوي مخلوط کرده آسيا شود و روزي دو بار و هر بار يک قاشق غذاخوري در يک ليوان آب مخلوط گرديده و ميل شود.
مقاله دوم :
امام صادق ع فرمود:
من “گرم را به سرد، سرد را به گرم، خشک را به تَر، و تَر را به خشک درمان مى کنم و کار را یکسره به خداوند، باز مى گردانم و آنچه را پیامبر خدا (ص) فرموده است، به کار مى گیرم و مى دانم که معده، خانه همه دردها، و پرهیز، یگانه درمان است و بدن را بر آنچه به آن عادت کرده، وا مى دارم“
تعدیل طبایع چهارگانه
– صحت و سلامتی بدن بر تعادل طبایع چهارگانه، زمانی که هر کدام بمیزان یک چهارم باشند، واقع شده است.
– افزایش (یا کاهش) هر کدام از طبایع، یعنی غلبه ی آن که دارای علائم مشخصی است، باعث بیماری میگردد.
برخی بیماری هایی که براساس افزایش هر طبع بر شخض عارض میشود:
– افزایش گرمی بدن سبب عصبانیت میشود، و غلبه ی آن باعث انجام کارهای سفیهانه و بیهوده میشود که یکی از آنها بیش فعالی است.
– افزایش سردی بدن سبب بی خیالی میشود (این فرد عجله و شتاب نمیکند و عصبانی نمیشود) و در صورت غلبه سردی باعث حماقت و خل شدن و انجام کارهای مشکوک، مکث و تردید در کارها میشود.
– افزایش خشکی بدن سبب قساوت میشود.
– افزایش رطوبت بدن باعث نرمخویی تا حد خوار شدن میشود (تواضع و افتادگی بیش از اندازه و در همه حالات بعلت رطوبت بیش از اندازه است).
نکته ۱: در صورتی که تعادل مزاج واقع شود، در جاییکه باید قاطع باشد، قاطع میشود، در جاییکه باید نرم باشد، نرم میشود و در عین مصمم بودن با تدبیر، بردباری، حلم و عقل کار میکند.
نکته ۲: بدن بر پایه ی طبایع چهارگانه بنا نهاده شده است که مالکان بدن هستند.
نکته ۳: تمام طبایع با همدیگر کارآیی دارند و هیچکدام بدون دیگری کارایی ندارد.
تعدیل طبایع بدن
موارد زیر باعث تعدیل طبایع می شود و برای هر چهار طبع مفید است
۱- انار (نوعی انار سورانی که درشمال بغداد یافت میشود).
۲- خرما (نوعی خرمای نارس پخته)
۳- بنفشه و روغن بنفشه
۴- کاسنی
۵- بادمجان (خوردن بصورت مداوم خصوصا سرخ کرده آن با روغن زیتون اصل)
نکته ۱: گیاه پنیرک شباهت زیادی به بنفشه دارد اما خواص آن را نداشته و ضرر دارد.
نکته ۲: موارد فوق برای تمام بیماری ها مفید است چون باعث تعدیل مزاج ها میشود.
نکته ۳: علت ضرر امروزه مصرف بادمجان، نوع روغن آن است وگرنه خود بادمجان هیچگونه ضرری ندارد (به مبحث بادمجان مراجعه شود).
▫️نحوه مصرف:
– کاسنی در فصلش به همراه سبزی های دیگر میتوان مصرف کرد و در غیر فصلش، میتوان قبلا خشک کرده و پودرش را شب ها یک قاشق میل کرد یا در آش و سوپ ریخته شود
– بنفشه را که اواخر اسفند فصل برداشت آن است میتوان از قبل تهیه و خشک کرد و شبها مصرف یا در غذا ریخت.
صفراء
علائم غلبه صفراء (گرم و خشک)
۱- عصبانی شدن سریع و فروکش کردن آن به سرعت و زود جوش بودن
۲- گر گرفتگی (داغ شدن یکباره داخل بدن)
۳- زیاد تشنه شدن و احساس عطش
۴- رطوبت زیاد در بدن که نشانه آن عرق زیاد یا آبریزش از دهان است (چون بدن گرم و خشک است انسان عطش می کند و آب زیاد مصرف می کند لذا عرق زیاد است و آب دهان هم زیاد می شود)
۵- زردی صورت
۶- زردی سفیدی چشم
۷- حدیث نفس و درگیر بودن در ذهن خود و با خود حرف زدن
۸- لج بازی و نافرمانی
۹- احساس خستگی و کوفتگی
۱۰- ریزش مو در جوانی
۱۱- در اول شب نمی توانند بخوابند لذا دیر به خواب رفته و صبح هم دیر از خواب بیدار شده و خواب آلود هستند.
۱۲- گرمای درونی (بدنش سرد است اما درون آتش است)
۱۳- وسوسه های قلبی(مثلا حرص اینکه چرا دیگران فلان چیز را دارا هستن ولی من ندارم)
۱۴- غضب، انجام کارهای سفیهانه، سبک عقلی، روحیه تکبر و نافرمانی و عجله
۱۵- لذت بردن از نسیم خنک و هوای سرد (باد کولر در تابستان)
۱۶- احساس سوزن سوزن شدن در سطح پوست
شاخص ترین علامت: گر گرفتگی و بیقراری
نکته ۱: صفرا اغلب در سنین ۱۵ تا ۳۵ مشهود است.
نکته ۲: نمود بیشتر در فصل تابستان.
درمان غلبه صفراء (طبع گرم و خشک)
۱- مداومت بر خوردن سبزی خرفه -مهمترین درمان-
۲- مصرف روزانه مواد سرد و تر و ملین.
۳- سنای مکی (مراجعه به انواع دارو در طب شیعی – سنای مکی)
۴- سویق عدس (بصورت ناشتا-مهم)
۵- خوردن سه قاشق غذاخوری مخلوط سویق گندم و جو بصورت ناشتا و خشک.
۶- روغن زیتون
۷- خوردن مویز قرمز هسته دار ۲۱ عدد بصورت ناشتا.
۸- خوردن یک قاشق مربا خوری عسل بصورت ناشتا (بهمراه کندر نر نیز توصیه شده است)
۹- افطار با آب ولرم
۱۰- مصرف سرکه طبیعی
۱۱- مصرف آلوی سیاه تازه (در مصرف زیاده روی نشود؛ مصرف زیاد باعث التهاب مفصل میشود)
۱۲- مصرف ماهی تازه (به صورت بریان وکبابی نه روغنی) خصوصا بعد از حجامت
۱۳- نوشیدن آب سرد (نه آب یخ)
۱۴- استفاده از مسهل
۱۵- مصرف ماست (بهمراه زنیان مصرف شود)
۱۶- مصرف میوه های آب دار مانند هندوانه
۱۷- مصرف ترشیجات مانند دوغ ترش
۱۸- داروی ترکیبی صفرابر (از مطب استاد)
۱۹- خنک نگه داشتن بدن
در صورت صفرای بالا (کلافه شدن در تابستان، عصبی و داغ شدن و احساس خستگی):
۱- تحرک کمتر
۲- خوردن خیار بصورت ناشتا در تابستان
۳- ماهی کبابی
سوداء
– وسواس و شک از عوارض اصلی غلبه سودا است.
علائم غلبه سوداء (سرد و خشک)
۱- یبوست مقاوم
۲- خشکی پوست و بدن
۳- فکر و خیال زیاد و مداوم
۴- فکرهای پوچ و واهی (افکاری که هیچگاه به وقوع نپیوستهاند)
۵- تیرگی پوست، مدفوع، ادرار، خون
۶- وسواس
۷- افسردگی
۸- موی زیاد بدن
۹- از جهت روحیات شخص باوقار و وزین و اهل نصیحت و موعظه و اهل درایت و نوعا پیش بینی شان درست در می آید.
۱۰- دلهره، اضطراب، تشویش و استرس
۱۱- درحالت شدیدش مبتلا به ترس و وسواس فکری و عملی و ناامیدی
۱۲- پیدایش خالها، نقطهها و دانههای سیاه و قهوهای در بدن
شاخص ترین علامت: یبوست
نکته ۱: سودا اغلب در سنین ۴۰ تا ۶۰ مشهود است.
نکته ۲: نمود بیشتر در فصل پاییز
درمان غلبه سودا (طبع سرد و خشک):
مهمترین علت =شکر سفید حاصل از چغندر قند (اکثر شکرهای امروزی)
۱- عدم استفاده از شکر و قند سفید
۲- استفاده از ملین همچون سنای مکی
۳- مصرف مداوم بادمجان (حتما حداقل هفته ای دوبار) سرخ شده با روغن زیتون، آب پز، در خورش
۴- تعمد بر استفراغ
۵- زیاد حجامت و فصد کردن
۶- مصرف یک قاشق مرباخوری عسل طبیعی به صورت ناشتا (بهمراه کندر نر نیز توصیه شده است)
۷- هفته ای یکبار کوتاه کردن ناخنها
۸- روغن زیتون
۹- کشمش و مویز
۱۰- مرکب یک از داروهای ترکیبی در طب اسلامی
۱۱- افتیمون که اصلی ترین درمان سوداست (مهم)
۱۲- داروی معجزه آسای شافیه
۱۳- استفاده از نوره اسلامی بصورت مداوم
۱۴- خوردن مویز قرمز هسته دار ۲۱ عدد بصورت ناشتا.
دم
– میل به گناه از عوارض غلبه دم است.
علائم غلبه دم (گرم و تر)
۱- سرخی صورت
۲- سرخی پشت پلک
۳- خارش بدن مخصوصا در ناحیه حجامت
۴- جوش و دمل
۵- احساس خواب آلودگی و زیاد خوابیدن
۶- سنگینی خواب
۷- خمیازه کشیدن زیاد
۸- از هم کشیدگی
۹- سنگینی بدن
۱۰- سرگیجه در صورتی که احساس کند زمین یا آسمان دور سرش می چرخد.
۱۱- خواب رفتگی دست و پا
۱۲- احساس حرکت حشره روی پوست
۱۳- فشار خون
۱۴- سنگینی خواب
۱۵- حساسیت فصلی یا غذایی (نشانه غلظت خون هم میتواند باشد)
شاخص ترین علامت: جوش و خارش
نکته ۱: از بدو تولد تا سن ۱۵ سالگی بدن معمولا در غلبه ی خون است.
نکته ۲: نمود بیشتر در فصل بهار
درمان غلبه دم (گرم و تر)
۱- حجامت اسلامی و فصد (اصلی ترین درمان)
۲- داروی ترکیبی صاف کننده خون (از داروهای طب اسلامی).
۳- استفاده از کاهو بصورت مداوم که صاف کننده خون است.
۴- برگ چغندر
۵- سویق عدس
۶- آلوی شیرین خشک
۷- انار شیرین
۸- باقلا
۹- شکر سرخ
۱۰- دعایی خاص
نکته: منظور از خوردن مواد غذایی مانند کاهو، برگ چغندر، آلوی خشک، انار شیرین و … مداومت بر آن است.
بلغم
– بی حوصلگی و بی خیالی از عوارض غلبه بلغم است.
– بلغم زیاد سبب ضعف مغز و مشکل در هضم غذا میشود.
علائم غلبه بلغم (سرد و تر)
۱- خلط پشت گلو
۲- سردی بدن مخصوصا دست و پا
۳- فراموشی
۴- ریزش مو (در سن بالا)
۵- کاهش رویش مو و ناخن
۶- سفیدی مو
۷- پژمردگی بدن
۸- فرسوده شدن
۹- کمردرد وپادرد(که بعلت نرسیدن خون به کمر وپا باشد)
۱۰- سرمایی بودن
۱۱- تضعیف نیروی بدن
۱۲- بدبویی دهان
۱۳- کم کار شدن ذهن،فراموشی
۱۴- خواب نامنظم (بیداری در ساعات خواب)
۱۵- شل شدن گوشت و پوست.
شاخص ترین علامت: خلط پشت گلو
نکته ۱: بلغم اغلب در سنین ۶۰ به بالامشهود است.
نکته ۲: نمود بیشتر در فصل زمستان
درمان غلبه بلغم (سرد و تر)
۱- استفاده از حمام اسلامی (با شرایط مخصوص به خود) و یا اتاق گرم بصورت ناشتا (اصلی ترین و بهترین درمان)
۲- نشستن روزانه پشت به آفتاب بمدت بیست دقیقه مخصوصا در بهار (رو به آفتاب نشستن مضر است)
۳- نوشیدن آب ولرم بصورت ناشتا (افطار کردن)
۴- مخلوط آسیاب شده آویشن و نمک (لزومی به برابر بودن نمک و آویشن نیست)
۵- مصرف سنای مکی (مراجعه به مطلب سنا)
۶- شروع غذا با نمک نسابیده
۷- ازدواج با خانم خوش اخلاق
۸- خوردن سه قاشق سویق خشک به صورت ناشتا
۹- خوردن سویق عدس
۱۰- خوردن یک قاشق مرباخوری عسل طبیعی به صورت ناشتا و همچنین غیر ناشتا (بهمراه کندر نر)
۱۱- جویدن کندر
۱۲- مداومت بر خوردن سیب (نه ترش، نه کال و نه کال چیده شده)
۱۳- خوردن ترب مخصوصا ساقه آن
۱۴- خوردن پیاز
۱۵- زیاد شانه کردن مو و محاسن بصورت نشسته (البته با شانه چوبی، پلاستیکی ضرر دارد)
۱۶- مداومت بر مسواک زدن مخصوصا با داروی ترکیبی برای غلبه بلغم که از ترکیب آسیاب شده هلیله زرد که هسته اش گرفته شده، عاقرقرحا هر کدام یک واحد و خردل دو واحد تشکیل شده است (البته مسواک اسلامی که بیشتر چوب و لیف اراک مد نظر است – داروی ترکیبی علاوه بر رفع بلغم برای تقویت لثه و رفع بوی بد دهان مفید است)
۱۷- خوردن روغن زیتون
۱۸- خوردن مویز قرمز هسته دار ۲۱ عدد بصورت ناشتا و کشمش
۱۹- روزه گرفتن
۲۱- شروع غذا با داروی هاضوم (ترکیبی از آویشن، زنیان و سیاهدانه بمیزان مساوی؛ آویشن و زنیان آسیاب ولی سیاهدانه آسیاب نشود)
۲۲- شکر طبرزد (شکر نی شکر که دو بار تصفیه شده و مانند نبات سفت باشد)
۲۳- مصرف طریفل صبح یک مثقال
۲۴- مصرف خرما (بعد از آن آب خورده نشود)
۲۵- نوشیدن آب باران
۲۶- سرمه کشیدن
۲۷- حذف غذاهای سرد از برنامه غذایی از جمله ماهی.
۲۸- اضافه کردن اندکی جوارش (ادویه جات تند مانند فلفل، زیره، زنیان و امثال اینها) به غذا.
نکته: حذف عوامل عمده ایجاد بلغم، در درمان آن نیز موثر است.
عوامل ایجاد بلغم: ۱- خواب بین الطلوعین و ۲- خوردن آبی که در معرض آفتاب باشد.
منبع : شرح دراسه فی طب الرسول المصطفی – آیت اله تبریزیان
ارتباط مزاج با معنویت از دیدگاه حضرت علی (علیه السلام)
امام على (علیه السلام) به یکى از دانشمندان یهود گفت:
با آرزوی سلامت و سعادت